जनबोली न्यूज नेटवर्क
काठमाडौं । कोरेना भाइरस (कोभिड–१९) महामारीको बेला अमेरिकी राष्ट्रपति चुनावमा डोनाल्ड ट्रम्पलाई पराजित गरेपछि जो बाइडेन ४६औं राष्ट्रपति बन्ने तयारीमा छन् । उनले अर्को चार बर्षमा, धेरै चुनौतिहरूको सामना गर्ने छन् । उनको लागि सबैभन्दा ठूलो चुनौती कंग्रेसमा रिपब्लिकन नेताहरुलाई विश्वस्त पार्नु हो ।
कंग्रेसमा धेरै रिपब्लिकन नेताहरू छन् । विज्ञहरू विश्वास गर्छन् कि यो त्यस्तो अवस्था हो कि ह्वाइट हाउस आए पछि बाइडेन आफूले काम गर्न चाहेको महत्वाकांक्षी योजनाहरू पूरा गर्न सक्षम नहुन सक्छन्। पदको जिम्मेवारी लिए पछि उनीसँग विदेश नीति, कोरोना महामारी र अमेरिकी अर्थव्यवस्थाको पुनजीवार्जन जस्ता मुद्दाहरू छन्। अर्थव्यवस्था को बारेमा, उनीहरुसँग पाँच महत्त्वपूर्ण प्रश्नहरु हुनेछन् ।
पहिलो–उनीहरूले अमेरिकी अर्थव्यवस्था कसरी बचाउने ?
धेरै महिनादेखि अमेरिकी अर्थशास्त्रीहरूले सरकारलाई कोरोना भाइरस राहत प्याकेज बढाउन अनुरोध गरिरहेका छन्। तर यस अवस्थामा गतिरोध छ किनकि रिपब्लिकन पार्टीका नेताहरू डेमोक्र्याटिक पार्टीका नेताहरूको सुझाव खर्चमा सहमत छैनन्। यस अवस्थामा, ट्रम्पले यसका लागि आफ्नो पार्टीका नेताहरूलाई दबाब दिन पनि प्रयास गरे, तर केही भएन। रिपब्लिकन नेताहरूले संकेत गरे कि तिनीहरू बाइडेनले यसलाई ट्रम्पको अन्तिम विजयमा परिणत गर्न ह्वाइट हाउसमा प्रवेश गर्नु अघि यस विषयमा कुनै निष्कर्षमा पुग्ने छन्। तर यदि कुनै कारणवश यो प्याकेजले प्रजातान्त्रिक नेताहरूको अपेक्षाहरू पूरा गरेन वा अर्थव्यवस्थामा सुधारको संकेत खस्कन थाल्यो भने, बाइडेनले के गर्ने ?
उनीहरूले कति ठूलो आर्थिक प्याकेजको माग गर्छन् ? जो बाइडेनले आफ्नो चुनाव अभियानमा विद्यार्थीको ऋण माफ गर्ने, सामाजिक सुरक्षा योजना अन्तर्गत पेन्सनभोगीहरूको लागि पैसा जुटाउने र साना व्यवसायहरुलाई आर्थिक सहयोग दिने योजना बनाएका थिए। उनीसँग स्वच्छ र दिगो ऊर्जा, पूर्वाधार विकास र सार्वजनिक यातायात सेवामा २० खर्ब डलर लगानी गर्ने महत्वाकांक्षी योजना थियो । तर उनीहरूलाई आफ्नो योजना कार्यान्वयन गर्न गाह्रो हुन सक्छ किनकि खर्चको बारेमा डेमोक्र्याटले ल्याएका प्रस्तावहरूमा रिपब्लिकनहरुले कडा अडान लिन सक्छन्। यस अवस्थामा, बाइडेनका लागि बाटो सजिलो हुँदैन ।
दोस्रो–आर्थिक असमानता कसरी हटाउने ?
गत पाँच दशकमा आय असमानता अमेरिकाको उच्च तहमा छ। उदारवादीहरूले भन्छन् कि सरकारले धनीहरूमाथि कर बढाउने कुरामा विचार गर्नुपर्छ। हालसालै गरिएको सर्वेक्षणमा पत्ता लाग्यो कि यस प्रस्तावलाई जनता बीच व्यापक समर्थन प्राप्त भएको छ।
आफ्नो निर्वाचन अभियानमा बाइडेनले उनले सन् २०१७ मा कर कटौती गर्ने ट्रम्पको निर्णयलाई केही हदसम्म परिवर्तन गरिनेछ । साथै, उनले ठूला कम्पनीहरूमा लाग्ने कर २१ प्रतिशतबाट बढाएर २८ प्रतिशतसम्म बनाउने वाचा गरेका छन् । धेरै विशेषज्ञहरु विश्वास गर्छन् कि यो गरेर, उनीहरुले अर्को दशक मा सरकार को लागि ३० खर्ब डलर जम्मा गर्न सक्छ। आउँदै गरेको समयमा, जब कोरोना महामारीको कारण अमेरिकाको राष्ट्रिय ऋण बढ्नेछ, तब यो पैसा सरकारका लागि उपयोगी हुन सक्छ ।
तर बाइडेनको योजनाको उनकै पार्टीका अन्य नेताहरूमा सुधारात्मक प्रभाव देखिँदैन। साथै रिपब्लिकनले कर बढाउने कुनै पनि योजनाको पक्कै विरोध गर्नेछन् । उनीहरु विश्वास गर्छन कि यदि कर बढाइयो भने यसले अर्थव्यवस्थामा नराम्रो असर पार्नेछ। जब अर्थतन्त्रको अवस्था पहिले नै राम्रो छैन, के बाइडेन आफ्नो योजनाहरु अघि बढाउन सक्षम हुन्छन् ?
तेस्रो–जलवायु परिवर्तनमा कसरी काम गर्ने ?
मौसम परिवर्तन कार्यकर्ताहरू तब निराश भए जब बाइडेनले मौसम परिवर्तनप्रति लड्ने पहिलो योजना पेश गरेका थिए । तर केहि समय पछि उनी एक नयाँ र व्यापक प्रस्तावसहित प्रस्तुत भयो । उनले आफ्ना आलोचकहरूसँग मिलेर तयार गरेका हुन् । यो कुनै पनि अमेरिकी राष्ट्रपति उम्मेदवार द्वारा बनाईएको सबैभन्दा महत्वाकांक्षी प्रस्ताव भनिएको छ ।
यसले दिगो ऊर्जा अनुसन्धानमा चार खर्ब डलर लगानी गर्ने कुरा गर्यो । यसका साथै सवारी साधनको प्रयोगबाट हुने प्रदूषणको नियम कडा बनाउन, उच्च प्रदूषण गर्ने कम्पनीहरूलाई रोक्न, देशमा ५ लाख इलेक्ट्रिक कार चार्जिंङ्ग स्टेशनहरू निर्माण गर्न र बिजुली प्लान्टबाट कार्बन प्रदूषण पूर्ण रूपमा निर्मूल पार्न कदम चालेको छ। रिपब्लिकन नेताहरूले यो योजनालाई अमेरिकी अर्थतन्त्रलाई चिहानमा पुर्याउने योजनाको रूपमा वर्णन गर्दै आएका छन् ।
तर यदि बाइडेनले यसलाई सीमित रूपमा कार्यान्वयन गर्न सक्षम भए वा यदि उनले आफूले कुरा गरिरहेको कानूनहरू लागू गर्न सक्षम भए भने, ट्रम्प प्रशासनले यस मुद्दामा लिने निर्णयहरू परिवर्तन गर्न नेता भनेर परिचय बनाउने छन् । ट्रम्प प्रशासनले सार्वजनिक जमिनमा तेल उत्खनन् गर्न अनुमति दियो, प्रदूषण रोक्नको लागि नियमहरू हटायो र पेरिस जलवायु सम्झौताबाट बाहिर निकाल्ने नमान्ने लगायत निर्णय पनि गर्यो, जुन जलवायु परिवर्तन रोक्नको लागि विश्वव्यापी अभियान हो।
चौथा–के उनी ट्रम्पले सुरु गरेको ट्रेड लडाँईको अन्त्य गर्न सक्छन् ?
व्यापारप्रति दृष्टिकोण लिनु, यसका सहयोगीहरूलाई निशाना बनाउने, अन्तर्राष्ट्रिय ट्रेड संगठनहरूको आलोचना गर्ने, आयातमा नयाँ सीमा कर लगाउनु डोनाल्ड ट्रम्पको आर्थिक नीतिको प्रमुख विशेषताहरू थिए। यसमा कुनै शंका छैन कि बाइडेनले विगत चार बर्षमा ट्रम्प प्रशासनको काम परिवर्तन गर्न सक्दछन् ।
तर उनीहरूले विश्वव्यापी चरणमा साझेदार र नेताको रूपमा अमेरिकाको भूमिकालाई पुनर्जीवित गर्ने दिशामा काम गर्न सक्दछन्, तर यो ट्रम्पभन्दा कत्तिको फरक हुनेछ ? चीनको मामलामा (जोसँग ट्रम्पले कुनै न कुनै रूपमा व्यापार लडाँई लडेको छ), बाइडेनले पनि चीनलाई कडा कारबाही गर्ने आश्वासन दिएका छन् । यो आशा गरिएको छैन कि बाइडेनले चाँडै चिनियाँ सामानहरूमा ट्रम्पले बढाएको आयात शुल्क हटाउने छन् । चुनावको अघि बीबीसीका संवाददाता करिश्मा वासवानीले लेखेका थिए, ‘राष्ट्रपतिले अमेरिकामा परिवर्तन गरे पनि चीनलाई यस विषयमा अमेरिकाबाट कुनै छुट दिने आशा छैन ।’
पूर्व अमेरिकी उप राष्ट्रपतिले पनि आयात शुल्कको विचारलाई समर्थन गर्छन । उनका अनुसार जलवायु र वातावरणको दायित्व पूरा नगर्ने देशहरूमा आयात शुल्क बढाउनु पर्दछ । ट्रम्पको भनाइको आधारमा उनी भन्छन कि अमेरिकी सरकारले देशमै बनाइएको सामान किन्नुपर्दछ। यस्तो अवस्थामा अमेरिकालाई अन्तर्राष्ट्रिय व्यापार नियमहरू पालना गर्न गाह्रो हुन सक्छ। तर यसमा कुनै शंका छैन कि अन्तर्राष्ट्रिय संस्थाहरू र लामो समयदेखि अमेरिकाका सहयोगी क्यानाडा र युरोपका नेताहरूमाथि मौखिक हमलाहरू कम गर्न सकिन्छ।
तर केहि कठिनाइहरु रहन सक्छन् र बेलायतसंग एक व्यापार सम्झौता गाह्रो हुन सक्छ। ब्रिटेनको साथ व्यापार सम्झौताको निर्णय ब्रेक्सिट पछि आयरल्याण्ड सीमा र बेलायत बीचको समझदारीमा निर्भर गर्दछ । बाइडेनले भनेका थिए कि यस्तो सम्झौता उनको प्राथमिकता होइन।
पाँचौं–कसरी ठूला प्राविधिक कम्पनीहरूसँग व्यवहार गर्ने ?
अमेरिकामा उपस्थित ठूला टेक कम्पनीहरूको काम गर्ने तरीकाका बारे विश्वका धेरै देशहरूमा अनुसन्धान भइरहेको छ। अमेरिकामा, बाँया र दायाँ नेताहरू प्रतिस्पर्धा र उपभोक्ता गोपनीयता बारे कडा नियमको मांग गर्दै छन् । बाइडेनले फेसबुक र अन्य कम्पनीहरूको आलोचना गरेका छन् । भ्रामक जानकारी र उनीहरूको प्लेटफर्ममा नक्कली जानकारी राखेका छैनन्।
उनले पहिले भनेका थिए कि उनी अमेरिकी कानून खारेज गर्न तयार छन जुन यी कम्पनीहरूलाई टेक कम्पनीहरूको प्लेटफर्ममा राखिएको भ्रामक सूचनाको जिम्मेवारीबाट जोगाउँदछ। तर उनी र उनको साथमा कमला ह्यारिसले सिलिकन भ्यालीबाट व्यापक समर्थन पाएका छन् र बाइडेन यस विषयमा चुप लागेका छन्।
उदाहरण को लागि, त्यहाँ आफ्नो वेबसाइट मा अभियान सम्बन्धित कुनै पनि प्रकारको मुद्दाहरु को कुनै उल्लेख छैन। केही अवस्थाहरूमा उनीहरूलाई कंग्रेसको समर्थन चाहिन्छ । तर राष्ट्रपति आफैंले प्रतिस्पर्धा सम्बन्धी छानबिन आदेश दिन, गोपनीयता नियम लागु गर्ने बारे निर्णय लिने जस्ता कदमहरू चाल्न सक्दछन्।
यसै समयमा राष्ट्रपतिले अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा कम्पनीहरूको बारेमा लिने निर्णयहरूको बारेमा निर्णय लिन सक्दछन् जस्तै कुनै देशको कम्पनीबाट बढी करको माग गर्न ।’ तर एकातिर उनीहरूले कंग्रेसमा रिपब्लिकन नेताहरुलाई धेरै मुद्दाहरुमा निर्णय लिन सहमत गर्नुपर्दछ, अर्कोतर्फ उदारवादी मोडेलमा बाँच्न उनीहरुले डेमोक्र्याट नेताहरुको चुनौती पनि सामना गर्नुपर्नेछ। यस्तो अवस्थामा उनीहरूले टेक्नोलोजी कम्पनीहरूका लागि कडा कानूनहरू ल्याउन सक्षम हुनेछन् वा यो मुद्दा त्यस्तै पछाडि छोडिनेछ ?