भारत आत्तिनै पर्ने दिन आइसक्यो : यो कदमपछि चीनले भन्यो आगोसँग खेल्न खोज्यो अब खरानी हुन्छ

काठमाडौ । विदेश मन्त्री सुब्रह्मण्यम जयशंकरले म्युनिख सुरक्षा सम्मेलन २०२२ मा प्यानल छलफलमा भने कि भारत–चीन सम्बन्ध निकै कठिन समयबाट गुज्रिरहेको छ।

चीनले दुई देशबीचको सीमा सम्झौताको उल्लङ्घन गरेकाले भारत र चीनबीचको वास्तविक नियन्त्रण रेखामा विवाद बढेको उनले बताए ।

परराष्ट्रमन्त्रीको यो भनाइलाई लिएर चिनियाँ सरकारको मुखपत्र मानिने पत्रिका ग्लोबल टाइम्सले भारतले सीमा विवादलाई अन्तर्राष्ट्रियकरण गर्ने खतरनाक प्रयास गरिरहेको भन्दै चीनले सावधानी अपनाउनुपर्ने लेखेको छ ।

ग्लोबल टाइम्सले एस जयशंकरको भनाइमा एक रिपोर्ट प्रकाशित गरेको छ जसमा अखबारले लेखेको छ, भारतका विदेशमन्त्री एस जयशंकरले बहुपक्षीय अवसरमा चीन–भारत सीमा विवादलाई दुई पटक उल्लेख गरेका छन् जहाँ चीन थिएन।

भारत सरकारले अन्तर्राष्ट्रिय समुदायको शक्तिको फाइदा उठाएर सीमा विवादमा आगोसँग खेल्ने प्रयास गर्न सक्छ । यस्तो खतरनाक प्रवृत्तिबाट चीन सचेत हुनुपर्छ।

‘भारत सीमा विवादलाई अन्तर्राष्ट्रियकरण गर्न चाहन्छ’

एस जयशंकरको भनाइलाई स्थान दिँदै चिनियाँ अखबारले लेखेको छ कि जब भारतले द्विपक्षीय वार्ताबाट यो समस्या समाधान गर्न गाह्रो हुँदै गएको देख्यो, तब उसले यसलाई सबैका अगाडि उठायो र अन्तर्राष्ट्रियकरण गर्न खोज्यो।

ग्लोबल टाइम्सले चाइना इन्स्टिच्युट अफ इन्टरनेशनल स्टडीजका एशिया–प्यासिफिक अध्ययन विभागका प्रमुख लान जियानझुलाई उद्धृत गर्दै लेखेको छ, ‘भारतले यस मुद्दालाई अन्तर्राष्ट्रियकरण गर्ने प्रयास गर्न सक्छ।

अब भारतलाई द्विपक्षीय ढाँचा अन्तर्गत आफ्नो लक्ष्य हासिल गर्न गाह्रो भएको छ, त्यसैले अब अन्य देशतिर फर्किएको छ।

भारतले देशहरूबीचको आफ्नो शक्तिको फाइदा उठाएर चीनलाई सीमा विवादमा सहुलियत दिन दबाब दिन सक्छ भन्ने आशा राखेको छ।

ग्लोबल टाइम्सले भारतको निन्दा गरेको छ

प्रतिवेदनले व्यंग्यात्मक शैलीमा थप लेखेको छ, युक्रेन संकटलाई लिएर तनाव बढ्दै जाँदा अमेरिका र पश्चिमको ध्यान इन्डो–प्यासिफिक क्षेत्रभन्दा रुस र युरोपमा केन्द्रित छ । भारत यसबाट डराएको छ ।

चीनसँगको सीमा विवादको उल्लेख गरेर भारतले अमेरिकाको ध्यानाकर्षण गराउँदै मेरो आग्रहलाई बेवास्ता नगर्नू भनी नारा लगाइरहेको छ । कृपया चीनमाथि आफ्नो दमन र नियन्त्रण जारी राख्नुहोस् भनेर अमेरिकासँग भारत हारगुहार गरिरहेको छ ।

भारत–चीन सीमा विवाद समाधान गर्ने उत्तम उपाय द्विपक्षीय छलफलबाटै भएको अखबारले लेखेको छ। भारतले वर्तमान अन्तर्राष्ट्रिय परिस्थितिलाई प्रयोग गरिरहेको छ तर भारतको यो नियत असफल भएको छ र कहिल्यै सफल हुनेछैन।

विज्ञलाई उद्धृत गर्दै ग्लोबल टाइम्सले भारतले इतिहासबाट पाठ सिक्नुपर्ने लेखेको छ । अखबारले लेखेको छ, भारतले बाहिरी शक्तिहरूबाट पहिले नै केही अवास्तविक अपेक्षाहरू राखेको छ। यस्तो चित्रणले भारतलाई सीमा क्षेत्रमा थप उत्तेजक कदम चाल्न प्रोत्साहित गर्न सक्छ।

भारतले इतिहासबाट पाठ सिक्नुपर्छ । विगतमा पनि जब भारतले अन्तर्राष्ट्रिय वातावरण आफ्नो लागि अनुकूल भएको महसुस गरेको थियो, त्यसले उत्साह देखायो। भारतले वर्तमान अन्तर्राष्ट्रिय परिवेश, सीमामा चीन र भारतबीचको सम्बन्धको स्थिति र त्यसको बललाई व्यवहारिक रूपमा स्वीकार गर्नुपर्छ। केवल यस तरिकाले उसले रणनीतिक गलत गणनाबाट बच्न सक्छ।

भारतीय विदेशमन्त्रीले के भने ?

म्युनिख सुरक्षा सम्मेलन २०२२ मा छलफलको क्रममा एस जयशंकरले भने कि चीनले सीमा सम्झौताको उल्लङ्घन गरेको छ, त्यसपछि तनाव बढ्यो। उनले शनिबार भने, भारतको चीनसँग समस्या छ कि सन् १९७५ देखि ४५ वर्षसम्म सीमामा शान्ति थियो, सीमा व्यवस्थापन स्थिर रह्यो, सैनिक मारिएनन्।

तर अहिले यो सबै परिवर्तन भएको छ किनभने हामीले चीनसँग वास्तविक नियन्त्रण रेखामा सैन्य बल तैनाथ नगर्ने सम्झौता गरेका थियौं तर चीनले ती सम्झौताहरू उल्लङ्घन गर्‍यो। परराष्ट्रमन्त्रीले सीमाको स्थितिले दुई देशबीचको सम्बन्ध तय गर्ने बताए ।