काठमाडौँ। हालै काठमाडौँ, पोखरा, दमक, इटहरी लगायत देशका प्रमुख सहरहरूमा फैलिएको जेन–जी आन्दोलनले सम्पूर्ण राष्ट्रलाई गहिरो प्रश्न र चिन्तनमा डुबाएको छ। सामाजिक सञ्जालमा सरकारद्वारा लगाइएको प्रतिबन्ध र दीर्घकालदेखि कायम रहेको व्यापक भ्रष्टाचारको विरोधमा सडकमा उत्रिएका युवा पुस्ताको यो स्वर अब सामान्य जनआक्रोश मात्र होइन, राष्ट्रिय चरित्रको अभिव्यक्ति बन्न पुगेको छ।
तर, विडम्बना के छ भने, आन्दोलनको चर्को स्वरूप र नियन्त्रणका प्रयासबीच हिंसात्मक झडप, कर्फ्यु र दर्जनौँ ज्यानको हानी भएको समाचारले देशलाई स्तब्ध तुल्याएको छ। यो परिस्थिति न त युवाप्रति अन्यायको समाधान हो, न त लोकतन्त्रको सम्मानजनक अभ्यास।
प्रतिबन्धले आगोमा घ्यू
सामाजिक सञ्जाल आजको पुस्ताको प्रमुख अभिव्यक्ति माध्यम हो। यसलाई प्रतिबन्ध लगाउने निर्णयले अभिव्यक्ति स्वतन्त्रतामाथि कुठाराघात मात्र गरेन, बरु असन्तोषको आगोमा घ्यू थप्ने काम गर्यो। जेन–जी पुस्ता सूचना प्रवाह, विचार आदान–प्रदान र आन्दोलनको संगठनमा डिजिटल माध्यममाथि भर पर्छ। जब त्यो माध्यम बन्द गरिन्छ, उनीहरूले सडकलाई विकल्पको रूपमा रोज्नु स्वाभाविक हुन्छ।
भ्रष्टाचारको दीर्घकालीन घाउ
देशमा विकास अवरुद्ध हुनु, रोजगारीको अवसर सिमित हुनु, शिक्षित युवाहरू पलायन हुनु, यी सबैको जरोमा रहेको मुख्य रोग नै भ्रष्टाचार हो। यसले संस्थागत कमजोरी र जनआस्थाको पतन गराइरहेको छ। जेन–जी आन्दोलनलाई केवल सामाजिक सञ्जाल प्रतिबन्धको प्रतिक्रियामा मात्र सीमित गरेर बुझ्न खोज्नु गलत हुनेछ; यो त लामो समयदेखि जम्मा भएको असन्तोषको विस्फोट हो।
सरकार र युवाको जिम्मेवारी
सरकारको पहिलो जिम्मेवारी नागरिकको आवाज सुन्ने हो। कर्फ्यु, गोली र दमनको माध्यमबाट समस्या समाधान हुँदैन; बरु संवाद, पारदर्शिता र तत्काल सुधारका कदमबाट मात्र शान्ति सम्भव हुन्छ।युवाहरूको जिम्मेवारी पनि कम छैन। आन्दोलन लोकतान्त्रिक अधिकार हो, तर हिंसा होइन। सार्वजनिक सम्पत्ति नष्ट गर्नु, आगजनी गर्नु वा अराजकता फैलाउनु समस्याको समाधान होइन, उल्टै आन्दोलनको नैतिक बल कमजोर पार्ने कार्य हो।
निकासको बाटो : संवाद र सुधार
आज देशलाई आवश्यक छ– आक्रोशको जवाफ आक्रोशले होइन, बुद्धिमत्ताले दिनु। सरकारले तत्काल संवादको वातावरण बनाउनु, प्रतिबन्धहरू हटाउनु र भ्रष्टाचार विरुद्ध ठोस कदम चाल्नु अपरिहार्य छ।युवाहरूलाई शान्तिपूर्ण तरिकाले आफ्नो आवाज बुलन्द गर्न प्रोत्साहन गर्नुपर्छ। ज्यानको मूल्य कुनै पनि मागभन्दा ठूलो हुन्छ। दर्जनौँ युवाको मृत्युले राष्ट्रलाई कहिल्यै नपुर्ने घाउ बनाइसकेको छ, अब यसलाई अझ गहिरो बनाउने होइन, निकास खोज्ने समय हो।
जेन–जी प्रदर्शन केवल आजको घटनाक्रम होइन, यो देशको भविष्यको संकेत हो। यदि अहिलेको नेतृत्वले यसलाई बेवास्ता गर्यो भने, भोलिको पुस्ता अझ कटु हुनेछ। तर यदि समयमै सही निर्णय गरियो भने, यही आन्दोलनले सकारात्मक रूपान्तरणको बाटो खोल्न सक्छ। हामी सबैको साझा लक्ष्य हुनुपर्छ – रगतको रङ होइन, सुधारको रंगीन भविष्य।
प्रकाशित मिति : २०८२ भाद्र २३ गते सोमवार
